کرونا-تحریم و تبعات تنهایی دولت
کرونا-تحریم و تبعات تنهایی دولت
کرونا-تحریم و تبعات تنهایی دولت
تهران-ایرنا- همزمان با کاهش تعداد مبتلایان و جانباختگان بیماری کووید۱۹ در کشور، تلاش های دولت در دو جبهه مقابله با کرونا و تحریم های بالفعل و بالقوه آمریکا و تلاش منتقدان در مخالفت با این اقدامات همچنان ادامه دارد. در حالی که شرایط کشور و جهان بیش از همیشه درباره تبعات تنهایی دولت هشدار می‌دهد.
آخرین آمارهای وزارت بهداشت و درمان از روند نزولی بیماری کرونا در کشور حکایت دارد. بر اساس این آمار تاکنون ۹۶ هزار و ۴۴۸ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۶۱۵۶ نفر رسیده است. با وجود این اما مسئولان دولتی به هیچ عنوان آن را به معنای عادی‌سازی شرایط نمی‌دانند و همچنان بر تداوم رعایت فاصله گذاری اجتماعی و پرهیز از اجتماعات غیرضروری تاکید دارند. بخشی از دغدغه‌های دولت به ویژه دستگاه دیپلماسی متوجه خنثی‌سازی نقشه‌های ناتمام آمریکا علیه مردم ایران است و بخش دیگر هم معطوف به غرولندهای سیاسی منتقدان داخلی درباره توافق برجام و رابطه با غرب.
تهدیدات خارجی، تفسیرهای داخلی
وزارت خارجه آمریکا طی دو هفته گذشته تلاش کرده است تا با توسل به انواع حیله‌ها و ترفندها، یکی از حقوق ملت ایران را که در پاییز سال جاری به آنها بازخواهد گشت، دوباره با تحریم‌های تازه مواجه کند. اکتبر سال ۲۰۲۰، برابر با مهرسال ۱۳۹۹ محدودیت‌های تسلیحاتی اشاره شده در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به پایان می‌رسد. این برای گردانندگان کارزار فشار حداکثری علیه ایران خبر جالبی نیست و به منظور تمدید این تحریم‌ها به هر قطعنامه و تبصره‌ای چنگ می‌زنند و حتی با وجود نقض عهد خود در برجام در پی بازگشت به آن و بهره‌گیری از بندهای آن هستند. آمریکا پیش‌نویس قطعنامه جدید برای تمدید بی‌پایان تحریم تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داده و در تلاش است تا به گفته نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران از وتوی آن جلوگیری کند. «برایان هوک» در این زمینه گفته است: «گام بعدی این است که از وتوی این پیش‌نویش از سوی اعضای شورای امنیت جلوگیری کنیم و بعد هم آراء لازم برای تائید را بگیرد. فعلاً برای بررسی تمدید این تحریم تسلیحاتی در حال رایزنی‌های دیپلماتیک با چهار عضو دیگر شورای امنیت سازمان ملل هستیم.»
«علی ربیعی» سخنگوی دولت در واکنش به این اقدامات کاخ سفید به صراحت اعلام کرده است: «اعضای شورای امنیت و برجام به‌خوبی می‌دانند که این اتفاق (تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران) پیامدهای وخیمی نه‌تنها برای برجام بلکه فراتر از آن، برای امنیت و ثبات منطقه خواهد داشت. تمدید تسلیحاتی ایران مغایر با توافق‌های قبلی است و واکنش سخت جمهوری اسلامی ایران را به‌دنبال خواهد داشت.»
پیش از این هم «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه کشورمان درباره ماجراجویی‌های تازه آمریکا به صدور سلاح از سوی این کشور اشاره کرده و در توییتر نوشت: «آمریکا مدت‌هاست که در صدر کشورهای هزینه کننده نظامی، فروشندگان تسلیحات، آغازگران و تحریک کنندگان جنگ و سود برنده از مناقشات نظامی در جهان قرار دارد. اما مایک پمپئو (وزیر خارجه آمریکا) که خود در حال سرازیر کردن سلاح به دنیاست، ظاهرا به شدت نگران ایران است که تا سال ۱۹۷۹ مشتری بزرگ تسلیحات آمریکا بود.»
همانگونه که از اظهارنظرهای مردان کابینه مشخص است، تهدیدهای تحریمی آمریکا یا تحریم‌های بالقوه این کشور بخش بزرگی از دغدغه‌های دولت را تشکیل می‌دهد اما این تمام چالش دولت نیست و همزمان در تدبیر مقابله با زیاده خواهی‌های آمریکا باید طعنه‌های توییتری و کنایه‌های حقیقی و مجازی را پاسخ دهد. رقبای انتخاباتی رییس جمهوری پس از کرونا و معیشت این بار برجام را برای انتقاد انتخاب کردند. انتقاداتی که با پاسخ صریح «محمود واعظی» رییس دفتر رییس جمهوری مواجه شد. واعظی با تاکید بر اینکه برجام مانع بزرگی در برابر ایران ستیزان بوده است؛ در توییتر نوشت: «دولت ایالات متحده حتی با کارزار فشار حداکثری‌اش، در برابر استحکام درونی برجام ناکام مانده و حالا که در آستانه یکی از دستاوردهای بزرگ برجام در عرصه نظامی، نشانه‌های عصبیت و آشفتگی در دستگاه دیپلماسی واشنگتن مشهود است، برجام‌ستیزان وطنی نیز به تکاپو افتاده‌اند.»
منتقدان در حالی دولت را مقصر تام و تمام تقصیرات اقتصادی و معیشتی مردم جلوه می‌دهند که ناقض اصلی برجام، آغازگر و تشدیدکننده تحریم‌های فلج کننده علیه جمهوری اسلامی «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکاست و این گزاره هربار باید تکرار شود تا برای این گروه یادآوری از آنچه بر اقتصاد رفت؛ باشد. تنها ماندن دولت در این عرصه و چندصدایی موجود هوک و پمپئو را در مسیر اجرای تحریم‌ها راسخ‌تر می‌کند چون آن را راهی برای ایجاد اختلاف و انزوای دولت می‌یابند.
اقدامات تازه دولت و بایدهای نهادهای دیگر
پرداخت بهنگام حقوق و مستمری کارکنان و بازنشستگان، صرفه‌جویی در هزینه‌های بودجه، تداوم تخصیص منابع برای پرداخت هزینه‌های حقوق و یارانه‌های حمایتی، واگذاری سهام دولت در پالایشگاه‌های اصفهان، تهران، تبریز، تدوین دستورالعمل‌های بهداشتی آغاز فعالیت مشاغل و مراکز پرتجمع و پررفت و آمد، خودکفایی در گندم برای پنجمین سال در کشور، نمونه‌هایی از تصمیمات و اقدامات دولت در یک هفته گذشته به منظور ایجاد بهبود نسبی در معیشت مردم است اما در این حوزه هم دولت منتقدانی دارد. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که تحت الشعاع تصمیمات کرونایی دولت قرار گرفت و اکنون نیز اظهارنظرهایی به دنبال داشته است موضوع بازگشایی اماکن مذهبی و زیارتی در کشور است. اماکنی که برای پیشگیری از تجمعات و انتقال کرونا از فروردین ماه سال جاری به صورت رسمی تعطیل شد اما این روزها برخی از شخصیت‌ها و نهادها برای بازگشایی آن اصرار عجیبی دارند. دولت این موضوع را منوط به تصمیم ستاد مقابله با کرونا و در راس آن وزارت بهداشت کرده است.
چهارشنبه دهم اردیبهشت و همزمان با افزایش اصرارها بر دولت به منظور بازگشایی اماکن مذهبی محمود واعظی از سفید بودن شرایط ۱۲۷ شهر کشور برای انجام مراسم مذهبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی گفته بود: «در تلاش هستیم بررسی مجدد کنیم که چگونه می‌توان برای شب‌های احیا، شهرهای زرد را به سفید تبدیل کرد. نظر قطعی وزارت بهداشت این است که تا زمانی که شهرهای قرمز وجود دارند، قطعا نباید این کار انجام شود.»
«سعید نمکی وزیر بهداشت هم با اشاره به این واقعیت که افرادی حاضر در نماز جمعه و جماعت اکثرا بیشتر از ۶۰ سال داشته و که در سن ریسک قرار دارند، تصریح کرده بود: «تا زمانی که اطمینان و ایمان کامل پیدا نکنیم که یک زائر این اماکن دچار مشکل نمی‌شود به خودمان اجازه نمی‌دهیم که درِ آنها را به روی مردم بگشاییم».
موضع علی ربیعی هم به نوعی پاسخ به برخی موضع گیری هایی است که تنها یک طیف را دلتنگ اماکن مقدس نشان می دهند و دولت را نسبت به این موضوع بی تفاوت نشان می دهند. ربیعی گفته است: «هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که در پابوسی حضرت امام رضا (ع) مشتاق‌تر از دیگری است؛ قطعا اعضای دولت، اعضای ستاد ملی، اعضای کارگروه‌ها، کادر وزارت بهداشت و درمان که در این زمینه مشورت می‌دهند در برخی مواقع بیشتر از مدعیان اشتیاقشان برای زیارت بیشتر است. خود دولت و رئیس جمهور در این زمینه حساسیت دارند.»
دولت در صف نخست مبارزه با بحرانی است که بسیاری از قدرت های جهان را به زانو درآورده است. در این مسیر قوا و نهادها، شخصیت ها و مسئولان برای همراهی نیازمند بایدها و نبایدهای تازه ای هستند. برای مثال مجلس منتخب که تا یک ماه دیگر کار خود را آغاز می کند باید بتواند دولت را نه از دریچه سیاسی و رقابت های مختص آن بلکه از منظر قوه مجریه جمهوری اسلامی دیده و یاری کند.
مسئولان اماکن مذهبی، صاحبان تریبون ها و تیترها هم باید به تصمیمات اجماعی نظام درباره موضوعاتی مانند برجام احترام گذاشته و دست از سرزنش غیرمنصفانه دولت بردارند. جامعه هم به عنوان مهم ترین پشتوانه دولت که سه سال پیش با رایی ۲۴ میلیونی حجت الاسلام حسن روحانی را راهی پاستور کردند باید در همراهی با دولتش حداکثر همکاری به ویژه در دوران کرونا داشته باشند. این بایدها در حالی که سکان کشتی در تلاطم کرونا-تحریم در دستان دولت است الزامی است که نادیده گرفتن آن به مثابه چکش به دست گرفتن و شکستن بخشی از این کشتی است.